2024-03-29T17:53:12Z
https://jwr.uok.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=7683
تولید و ژنتیک گیاهی
2821-0913
2821-0913
1397
1
1
سخن سردبیر
عادل
سی و سه مرده
گندم در طول تاریخ 8000 ساله خود همیشه بهعنوان باارزشترین ماده خوراکی مورد مصرف انسان، مطرح بوده است. در حال حاضر تولید جهانی گندم از 600 میلیون تن در سال فراتر رفته و تولید آن در گذشته فراخور سرعت رشد جمعیت ادامه داشته است. رشد سالیانه تولید گندم در نیمه دوم سده بیستم بهواسطه پیشرفتهای تکنولوژیکی در ارقام پربازده و بهبود عملیات زراعی نزدیک به یک درصد در سال بوده است. بااینحال نیاز است که رشد تولید گندم تا سال 2050 به حدود 5/2 درصد در سال برسد تا نیاز جمعیت رو به رشد را پوشش دهد. کشور ایران نیز همواره یکی از کشورهای برجسته در تولید گندم بوده و سالیانه نزدیک به 6 میلیون هکتار از اراضی قابلکشت کشور به تولید گندم اختصاص مییابد و میزان تولید بسته به نوسانات سالیانه از 7 تا 14 میلیون تن متغیر بوده است. در مقیاس جهانی، سطح اراضی زیر کشت گندم از هر گیاه دیگری بیشتر بوده ولی گسترش بیشتر آن به دلیل کرانمند بودن اراضی قابلکشت امکانپذیر نمیباشد. از طرفی تنشهای زنده و غیرزنده محیطی در نقاط مختلف جهان بالأخص در کشورهای با اقلیم مشابه ایران نیز از عوامل محدودکننده تولید گندم میباشد؛ بنابراین افزایش تولید باید بر روی افزایش عملکرد در واحد سطح تمرکز نماید و این چالش نیازمند پژوهشهای گسترده در زمینه بهنژادی و بهزراعی گندم میباشد. در دهههای گذشته پژوهشهای بنیادی فراوانی درباره تنوع گندم، گیاهشناسی، عملیات زراعی، ژنتیک، سیتوژنتیک، فیزیولوژی، آفات و بیماریها، جنبههای کیفی عملکرد گندم و راههای افزایش بهرهوری آن انجامگرفته و حجم دادههای بهدستآمده در این زمینهها مناسب میباشد. ازاینرو پژوهشهای آینده باید بر روی افزایش عملکرد گندم و پایداری آن از راه فعالیتهای بینرشتهای و رهیافتهای تلفیقی هماهنگ با نیازهای کشاورزان متمرکز گردد. این چالش، نیازمند یک کوشش همگانی و درک متقابل متخصصین رشتههای مختلف کشاورزی در راستای دستیابی به یک مجموعه اقدامات عملیاتی هماهنگ، آشکار ساختن راهبردها و بیان فرضیهها از اقشار مختلف درگیر در تولید گندم بهعنوان شاکله بنیادی پژوهشها، تبادل آزاد ژرم پلاسم و دادهها و همکاری پویا میان جامعه جهانی دانشمندان میباشد. هر یک از این الزامات باید برای رسیدن به یک مأموریت مشترک، یعنی رفع نیازهای خوراکی جمعیت جهان و کاهش فقر در کشورهای درحالتوسعه هدفگذاری گردد. هدف اصلی نشریه «پژوهشهای گندم» نیز چاپ واپسین دستاوردهای علمی در پیوند با پژوهشهای گندم میباشد. امیدوار است متخصصین کشاورزی با انجام پژوهشهای نوین و کاربردی ما را در رسیدن به این هدف همراهی نمایند.
سخن سردبیر
2019
02
20
1
2
https://jwr.uok.ac.ir/article_61003_651acd43a694d4d28c225f164db9f0a9.pdf
تولید و ژنتیک گیاهی
2821-0913
2821-0913
1397
1
1
اثرات محلول پاشی آهن و اسید هیومیک بر عملکرد و اجزای عملکرد اکوتیپ های گندم سرداری در شرایط دیم
نسرین
تیموری
غلامرضا
حیدری
فرزاد
حسین پناهی
عادل
سی و سه مرده
یوسف
سهرابی
بهمنظور مطالعه اثر محلولپاشی آهن و اسید هیومیک بر عملکرد و اجزای عملکرد اکوتیپ های گوناگون گندم سرداری، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان واقع در شهرستان دهگلان اجرا گردید. آزمایش بهصورت طرح اسپلیت اسپلیت پلات با سه فاکتور در سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی دربرگیرنده رقم آذر 2 و اکوتیپ های گندم سرداری در چهارده سطح (رقم آذر 2 بهعنوان شاهد و اکوتیپ های ریژاو، خوشاب، تودار، باغچه مریم، تازهآباد، تلوار، قطره زمین، صوفیان، آویهنگ، سی و سه مرده، بهارسبز، گاودره و کلاته گندم سرداری)، زمان محلولپاشی بهعنوان فاکتور فرعی در دو سطح (پیش از گلدهی، پس از گلدهی) و نوع محلولپاشی بهعنوان فاکتور فرعی در چهار سطح (بدون محلولپاشی، محلولپاشی آهن، محلولپاشی اسید هیومیک، محلولپاشی مخلوط اسید هیومیک و آهن) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد در میان اکوتیپ های موردمطالعه اکوتیپ تودار محلولپاشی شده با اسید هیومیک با عملکرد 403 گرم در مترمربع دارای بیشترین عملکرد بود. کمترین عملکرد دانه مربوط به اکوتیپ گاودره در تیمار محلولپاشی پیش از گلدهی با 132 گرم در مترمربع بود که با اکوتیپ ریژاو در محلولپاشی پیش و پس از گلدهی و گاودره در تیمار محلولپاشی پس از گلدهی اختلاف معنیداری نداشت.
آذر 2
اسید هیومیک
ریز مغذی
زمان محلول پاشی
وزن هزار دانه
2019
02
20
3
12
https://jwr.uok.ac.ir/article_61001_9dad6d70a06e5c191461516ee418e7b3.pdf
تولید و ژنتیک گیاهی
2821-0913
2821-0913
1397
1
1
اثر کاربرد باکتری های محرک رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم تحت شرایط تنش خشکی
داریوش
صفری
این پژوهش بهمنظور بررسی تأثیر کاربرد باکتریهای محرک رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم، رقم الموت، تحت شرایط تنش خشکی در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه رازی کرمانشاه اجرا شد. این پژوهش بهصورت فاکتوریل در چارچوب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. عامل نخست آبیاری در سه سطح (بر پایه 80، 120 و 160 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) و عامل دوم باکتریهای محرک رشد در چهار سطح (PGU19, PGU18, PGU17, PGU16) به همراه یک تیمار شاهد (بدون باکتری) بودند. تعداد 20 جدایه از دید ویژگیهای برجسته محرک رشدی و تحمل به خشکی در شرایط آزمایشگاه موردبررسی قرار گرفتند و از میان آنها چهار جدایه که قابلیت ویژگیهای محرک رشد و تحمل به خشکی بالاتری داشتند برای تلقیح انتخاب شدند. بذرها در زمان کاشت با باکتریهای سودوموناس فلورسنت (غلظت 108 سلول در هر گرم باکتری) تلقیح شدند. برآیندهای تجزیه واریانس نشان داد که اثرات اصلی همه فاکتورها بر صفات موردمطالعه معنیدار بود و اثرات متقابل آبیاری و باکتری بر صفات ارتفاع بوته، تعداد سنبله و تعداد دانه در سنبله معنیدار بود. با افزایش تنش خشکی عملکرد و اجزای عملکرد کاهش یافت. در همه سطوح تنش، جدایههای مختلف باکتری موجب افزایش همه صفات موردبررسی در سنجش با شاهد شدند ولی از تیمار 80 میلیمتر تبخیر از کلاس A به بعد کاربرد باکتری اثر معنیداری بر صفات مذکور نداشت.
سودوموناس های فلورسنت
تنش رطوبتی
الموت
عملکرد
2019
02
20
13
22
https://jwr.uok.ac.ir/article_61002_815aef2a928fd8c45984d3b7cd4fdbf4.pdf
تولید و ژنتیک گیاهی
2821-0913
2821-0913
1397
1
1
ارزیابی تغییرات عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم تحت سطوح آبیاری تکمیلی
هوشمند
امجدی
عادل
سی و سه مرده
فرزاد
حسین پناهی
در میان تنشهای غیرزنده، تنش خشکی عامل اصلی محدودکننده رشد گیاه در مناطق خشک و نیمهخشک است. بخش عمدهای از مناطق تحت کشت گندم ایران در چنین شرایط آبوهوایی قرار دارد و کاهش نزولات و توزیع نامناسب آن موجب محدودیت عملکرد دانه گندم میشود. بهمنظور بررسی تغییرات عملکرد و اجزای عملکـــرد گیاه گندم تحت رژیمهای مختلف آبیاری تکمیلی، آزمایشی بهصورت کرتهای یکبار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی، اجرا شد. تیمار کرتهای اصلی شامل آبیاری تکمیلی در 3 سطح: بدون آبیاری (دیم)، آبیاری در مرحله سنبله دهی و آبیاری در مراحل سنبله دهی+اوایل دانهبندی. تیمار کرتهای فرعی شامل 5 رقم گندم مختلف به نامهای آذر 2، ریژاو، سرداری، سیروان و هما بود. نتایج نشان داد که در اثر کاربرد دو نوبت آبیاری تکمیلی میزان افزایش عملکرد دانه نسبت به تیمار بدون آبیاری در ارقام آذر 2، ریژاو، سرداری، سیروان و هما به ترتیب 51، 38، 38، 50 و 63 درصد بود. همچنین اعمال یک نوبت آبیاری تکمیلی در مرحله سنبله دهی باعث افزایش 3/16، 7/10، 5/52، 9/28 و 2/30 درصدی عملکرد دانه به ترتیب در ارقام آذر 2، ریژاو، سرداری، سیروان و هما نسبت به تیمار بدون آبیاری (دیم) گردید. کاربرد حتی یک نوبت آبیاری تکمیلی، باعث افزایش 50 درصدی عملکرد، در رقم سرداری نسبت به تیمار بدون آبیاری (دیم) شد.
تنش خشکی
خلأ عملکرد
دیمکاری
شاخص برداشت
2019
02
20
23
32
https://jwr.uok.ac.ir/article_61013_64ce4e20bbea4c01dd4cf45c46f35a48.pdf
تولید و ژنتیک گیاهی
2821-0913
2821-0913
1397
1
1
اثر عمق آب آبیاری و جایگذاری لاترال آبیاری قطرهای زیرسطحی بر عملکرد و برخی صفات مورفولوژیک گندم زمستانه در شهرستان سنندج
منصور
سعیدی
پرویز
فتحی
مهدی
کوچک زاده
محدودیت منابع آب مهمترین مانع در گسترش کشاورزی پایدار در ایران به شمار میرود. استفاده بهینه از آب در بخش کشاورزی ضرورتی اجتنابناپذیر در جهت حفظ منابع آبی محسوب میگردد. کاربرد روشهای نوین آبیاری و استفاده از راهبردهای مدیریتی مانند کم آبیاری مایۀ افزایش عملکرد فراوردهها و بهرهوری آب میگردد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و عمق جایگذاری لاترال آبیاری قطرهای بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی صفات مورفولوژیک گندم زمستانه در سنندج بود. آزمایش مزرعهای این پژوهش در سال 1396 و بهصورت طرح کرتهای خردشده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی اجرا گردید. کرتهای اصلی و فرعی پژوهش حاضر به ترتیب دربرگیرنده سطوح آبیاری (60 و80 و100 و120 درصد نیاز آبی) و عمق جایگذاری لاترال های آبیاری (0 و30 و40 و 50 سانتیمتر) بود. برآیندها پژوهش نشان داد که اثر عمق آب آبیاری و عمق نصب لاترال بر عملکرد و اجزای عملکرد معنیدار بود (p≤0.01). بیشینه عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک محصول گندم در سطح آبیاری 100 درصد نیاز آبی و عمق جایگذاری لاترال آبیاری قطرهای زیرسطحی برابر30 سانتیمتر حاصل شد. برآیندهای مقایسه میانگین اثر متقابل فاکتورهای آزمایشی نشان داد بیشترین عملکرد کاه و کلش در تیمار با عمق آبیاری120 درصد نیاز آبی و عمق کارگزاری لاترال برابر 40 سانتیمتر به دست آمد.
آبیاری میکرو
کم آبیاری
گندم زمستانه
عملکرد
2019
02
20
33
44
https://jwr.uok.ac.ir/article_61014_443f56d370fbb9fecd19005a44b1020d.pdf
تولید و ژنتیک گیاهی
2821-0913
2821-0913
1397
1
1
بررسی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام جدید گندم دیم در مقایسه با گندم سرداری
محمد
مجیدی
محمد فرید
سپری
محمد صالح
احمدی
محمد بهرام ن
صرالله بیگی
یکی از راهکارهای افزایش عملکرد گندم دیم استفاده از ارقام جدید و با پتانسیل بالا میباشد. به این منظور آزمایشی در سال زراعی 97-96 در شهرستان سقز در چارچوب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. ارقام جدید دربرگیرنده هما، باران، اوحدی، هشترود، آذر 2 و کراس آذر 2 (داری 1) بودند که با رقم سرداری مقایسه شدند. برآیندها نشان داد که رقم باران دارای بیشترین عملکرد دانه (2793 کیلوگرم در هکتار) و رقم سرداری دارای کمترین عملکرد دانه (1803 کیلوگرم در هکتار) بودند. بیشینه (33/37 گرم) و کمینه (67/32 گرم) وزن هزار دانه به ترتیب به ارقام هما و سرداری اختصاص یافت. بیشترین ارتفاع بوته به رقم کراس آذر (7/121 سانتیمتر) و کمترین آن به رقم سرداری (67/96 سانتیمتر) تعلق داشت. اگرچه اختلاف آماری معنیداری میان ارقام ازنظر تعداد دانه در سنبله وجود نداشت، بااینحال رقم هشترود دارای بیشترین تعداد دانه در سنبله (27 عدد) و رقم اوحدی دارای کمترین تعداد دانه در سنبله (عدد)23 عدد بود. ازنظر تعداد سنبله در مترمربع نیز، هشترود رقم برتر بود.
ارتفاع بوته
تعداد سنبله
رقم
وزن هزار دانه
2019
02
20
45
52
https://jwr.uok.ac.ir/article_61015_7648b9fb975b0f5a3544957432bc330c.pdf
تولید و ژنتیک گیاهی
2821-0913
2821-0913
1397
1
1
تأثیر پرایمینگ بذر روی برخی ویژگیهای مورفوفیزیولوژیک سه رقم گندم در شرایط آزمایشگاه و گلخانه
کیانوش
صفری
یوسف
سهرابی
عادل
سی و سه مرده
شهریار
ساسانی
بهمنظور بررسی اثر تیمارهای پرایمینگ بذر بر برخی ویژگیهای مورفوفیزیولوژیک سه رقم گندم نان شامل ریژاو، سرداری و کریم، مطالعهای در شرایط آزمایشگاه و گلخانه در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1395 انجام شد. در این مطالعه، 40 تیمار پرایمینگ، شامل پرایمینگ هورمونی، اسموپرایمینگ، پرایمینگغذایی، هیدروپرایمینگ با آب مقطر یکبار تقطیرشده و یک تیمار شاهد بدون پرایم موردبررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد در کشت آزمایشگاهی، اثر متقابل رقم و پرایمینگ بر صفات اندازهگیری شده در سطح احتمال 1 درصد معنیدار بود. در شرایط کشت گلخانهای اثر متقابل رقم و پرایمینگ بر وزن خشک ریشه در سطح احتمال 1 درصد معنیدار گردید ولی برای وزن خشک اندام هوایی در سطح احتمال 5 درصد معنیدار بود. بر اساس رتبهبندی میانگینها، بالاترین رتبه درصد جوانهزنی در رقم سرداری همراه با تیمارهای 100 میلیگرم بر لیتر آسکوربیک اسید حاصل گردید. بیشترین وزن خشک اندام هوایی به ترتیب مربوط به رقم ریژاو همراه با تیمارهای سالیسیلیک اسید 150 میلیگرم بر لیتر، آسکوربیک اسید 100 میلیگرم بر لیتر و 5/1 میلیگرم بر لیتر 24- اپی براسینولید بود. در شرایط آزمایشگاهی، بالاترین رتبه طول ریشهچه به رقم کریم مربوط بود که در تیمار پرایمینگ 5/0 میلیگرم بر لیتر 24- اپی براسینولید حاصل گردید. تیمارهای مناسب پرایمینگ در این تحقیق بر اساس مجموع صفات اندازهگیری شده، تیمارهای هورمونی جیبرلیک اسید و 24- اپی براسینولید، تیمارهای غذایی اوره با غلظتهای 2 و 4 گرم در لیتر، سولفات روی با غلظتهای 1/0 و 3/0 درصد و آسکوربیک اسید با 100 میلیگرم بر لیتر، تیمار اسموپرایمینگ شامل پلیاتیلن گلیکول 4000 با پتانسیل 3/2- و 9/2- بار، کلرید پتاسیم 100 میلیمولار و هیدروپرایمینگ با آب مقطر یک بار تقطیرشده تعیین گردید. با توجه به توسعه ریشههای رقم سرداری توسط تیمارهای هورمونی بهویژه جیبرلیک اسید این تیمار برای شرایط کمآبی مناسبتر خواهد بود.
پلیاتیلن گلیکول
جیبرلیک اسید
شاخص بنیه گیاه چه
سرعت جوانهزنی
هیدروپرایمینگ
2019
02
20
53
68
https://jwr.uok.ac.ir/article_61016_e8756f176056f2cb9c4a823bb7434116.pdf