دانشگاه کردستانتولید و ژنتیک گیاهی2821-09131120190220Effects of foliar application of humic acid and iron on yield and yield components of Sardari wheat ecotypes under dryland conditionاثرات محلول پاشی آهن و اسید هیومیک بر عملکرد و اجزای عملکرد اکوتیپ های گندم سرداری در شرایط دیم31261001FAنسرین تیموریدانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه کردستان، سنندج، ایرانغلامرضا حیدریدانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه کردستان، سنندج، ایرانفرزاد حسین پناهیاستادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه کردستان، سنندج، ایرانعادل سی و سه مردهدانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه کردستان، سنندج، ایرانیوسف سهرابیدانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه کردستان، سنندج، ایرانJournal Article20190104In order to study the effects of iron and humic acid foliar spraying on yield and yield components of Sardari wheat ecotypes an experiment was conducted in Research Farm of Kurdistan University during growing season 2012-2013. This experiment carried out as split-split plot based on complete randomized block design with three factors and three replications. The studied factors included: ecotypes of Sardari (Ryzhav, Khoshab, Todare, Baghche Maryam, Tazeh Abad, Taluoar, GhatrehZamin, Sofian, Avihang, Siosemardeh, Baharsabz, Gavdarreh and Kalateh) and Azar<sub>2</sub> at 14 levels were assigned to the main plots, spraying time in two levels (before and after flowering) were allocated to sub plots, and foliar application at four levels (control, humic acid, iron and humicacid+iron) were placed in sub-sub plots. Results showed among ecotypes, Toodar sprayed with humic acid had the highest yield of 503 gr.m<sup>-2</sup>. The lowest grain yield belonged to Gavdarreh ecotype with foliar spraying before flowering at the rate of 132 gr.m<sup>-2</sup> that had no significant difference with Ryzhav ecotype in spraying before and after flowering and Gavdarreh in foliar spraying after flowering.بهمنظور مطالعه اثر محلولپاشی آهن و اسید هیومیک بر عملکرد و اجزای عملکرد اکوتیپ های گوناگون گندم سرداری، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان واقع در شهرستان دهگلان اجرا گردید. آزمایش بهصورت طرح اسپلیت اسپلیت پلات با سه فاکتور در سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی دربرگیرنده رقم آذر 2 و اکوتیپ های گندم سرداری در چهارده سطح (رقم آذر 2 بهعنوان شاهد و اکوتیپ های ریژاو، خوشاب، تودار، باغچه مریم، تازهآباد، تلوار، قطره زمین، صوفیان، آویهنگ، سی و سه مرده، بهارسبز، گاودره و کلاته گندم سرداری)، زمان محلولپاشی بهعنوان فاکتور فرعی در دو سطح (پیش از گلدهی، پس از گلدهی) و نوع محلولپاشی بهعنوان فاکتور فرعی در چهار سطح (بدون محلولپاشی، محلولپاشی آهن، محلولپاشی اسید هیومیک، محلولپاشی مخلوط اسید هیومیک و آهن) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد در میان اکوتیپ های موردمطالعه اکوتیپ تودار محلولپاشی شده با اسید هیومیک با عملکرد 403 گرم در مترمربع دارای بیشترین عملکرد بود. کمترین عملکرد دانه مربوط به اکوتیپ گاودره در تیمار محلولپاشی پیش از گلدهی با 132 گرم در مترمربع بود که با اکوتیپ ریژاو در محلولپاشی پیش و پس از گلدهی و گاودره در تیمار محلولپاشی پس از گلدهی اختلاف معنیداری نداشت.دانشگاه کردستانتولید و ژنتیک گیاهی2821-09131120190220Effects of plant growth promoting rhizobacteria (PGPRs) applying on yield and yield components of Almute wheat under drought stress conditionاثر کاربرد باکتری های محرک رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم تحت شرایط تنش خشکی132261002FAداریوش صفریدانش آموخته کارشناسی ارشد، داشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران0000-0002-8134-407XJournal Article20190104This study was carried out to investigate the effect of application of growth stimulating bacteria on yield and yield components of wheat, Alamut cultivar under drought stress conditions in a research farm of Razi University of Kermanshah in the period of 2018-2017. Experimental design of this research was factorial based on randomized complete blocks design with four replications. First factor included of Irrigation at three levels (based on 80, 120 and 160 mm evaporation from class A evaporation pan) and second factor included of growth promoting bacteria in four levels (PGU19, PGU18, PGU17, PGU16) with a control (no bacteria). 20 isolates were studied in terms of the important characteristics of plant growth promoter and drought tolerance in laboratory conditions. Four strains which were superior to others based on growth-promoting properties and drought tolerance were selected. At planting time, seeds were inoculated with suspension of selected Pseudomonas strains (108 CFU/ml). The results of variance analysis showed that the main effects of all factors on the studied traits were significant and the interaction effects of bacteria and irrigation were significant on plant height, number of spikes and number of seeds per spike. With increasing drought stress, yield and yield components decreased. Different bacterial isolates increased all traits compared to control at all levels of stress, but after 80 mm evaporation from class A, bacterial application had no significant effect on mentioned traits.این پژوهش بهمنظور بررسی تأثیر کاربرد باکتریهای محرک رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم، رقم الموت، تحت شرایط تنش خشکی در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه رازی کرمانشاه اجرا شد. این پژوهش بهصورت فاکتوریل در چارچوب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. عامل نخست آبیاری در سه سطح (بر پایه 80، 120 و 160 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) و عامل دوم باکتریهای محرک رشد در چهار سطح (PGU19, PGU18, PGU17, PGU16) به همراه یک تیمار شاهد (بدون باکتری) بودند. تعداد 20 جدایه از دید ویژگیهای برجسته محرک رشدی و تحمل به خشکی در شرایط آزمایشگاه موردبررسی قرار گرفتند و از میان آنها چهار جدایه که قابلیت ویژگیهای محرک رشد و تحمل به خشکی بالاتری داشتند برای تلقیح انتخاب شدند. بذرها در زمان کاشت با باکتریهای سودوموناس فلورسنت (غلظت 10<sup>8</sup> سلول در هر گرم باکتری) تلقیح شدند. برآیندهای تجزیه واریانس نشان داد که اثرات اصلی همه فاکتورها بر صفات موردمطالعه معنیدار بود و اثرات متقابل آبیاری و باکتری بر صفات ارتفاع بوته، تعداد سنبله و تعداد دانه در سنبله معنیدار بود. با افزایش تنش خشکی عملکرد و اجزای عملکرد کاهش یافت. در همه سطوح تنش، جدایههای مختلف باکتری موجب افزایش همه صفات موردبررسی در سنجش با شاهد شدند ولی از تیمار 80 میلیمتر تبخیر از کلاس A به بعد کاربرد باکتری اثر معنیداری بر صفات مذکور نداشت.دانشگاه کردستانتولید و ژنتیک گیاهی2821-09131120190220Evaluation of yield and yield components of wheat varieties under supplemental irrigation levelsارزیابی تغییرات عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم تحت سطوح آبیاری تکمیلی233261013FAهوشمند امجدیدانشجوی دکتری اکولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایرانعادل سی و سه مردهدانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایرانفرزاد حسین پناهیگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایرانJournal Article20190108Among abiotic stresses, drought stress is one of the main factors, which limits plant growth in arid and semi-arid regions. Large parts of cultivated wheat in Iran are subjected to such weather conditions, which decrease in precipitation and its inappropriate distribution limits grain yield. A field split plots experiment based on randomized complete blocks design was conducted to evaluate of wheat yield and yield components variation under different supplemental irrigation treatments. The main plots were supplemental irrigation in three levels no irrigation (I0), irrigation at heading (I1), and irrigation at heading and early grain filling stages (I2). Subplots treatments included five different wheat varieties (Azar 2, Rijjaw, Sardari, Sirvan and Homa). Results showed that yield increase in two irrigation treatments were 51, 38, 38, 50 and 63 percent for Azar 2, Rijjaw, Sardari, Sirvan, and Homa cultivars, respectively. The rates of yield increase in I1 than I0 treatments were 16.3, 10.7, 52.5, 28.9, and 30.2 percent in Azar 2, Rijjaw, Sardari, Sirvan and Homa cultivars, respectively. The results showed that application of one stage irrigation in Sardari could increase grain yield above 50 percent rather than I0 treatment.در میان تنشهای غیرزنده، تنش خشکی عامل اصلی محدودکننده رشد گیاه در مناطق خشک و نیمهخشک است. بخش عمدهای از مناطق تحت کشت گندم ایران در چنین شرایط آبوهوایی قرار دارد و کاهش نزولات و توزیع نامناسب آن موجب محدودیت عملکرد دانه گندم میشود. بهمنظور بررسی تغییرات عملکرد و اجزای عملکـــرد گیاه گندم تحت رژیمهای مختلف آبیاری تکمیلی، آزمایشی بهصورت کرتهای یکبار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی، اجرا شد. تیمار کرتهای اصلی شامل آبیاری تکمیلی در 3 سطح: بدون آبیاری (دیم)، آبیاری در مرحله سنبله دهی و آبیاری در مراحل سنبله دهی+اوایل دانهبندی. تیمار کرتهای فرعی شامل 5 رقم گندم مختلف به نامهای آذر 2، ریژاو، سرداری، سیروان و هما بود. نتایج نشان داد که در اثر کاربرد دو نوبت آبیاری تکمیلی میزان افزایش عملکرد دانه نسبت به تیمار بدون آبیاری در ارقام آذر 2، ریژاو، سرداری، سیروان و هما به ترتیب 51، 38، 38، 50 و 63 درصد بود. همچنین اعمال یک نوبت آبیاری تکمیلی در مرحله سنبله دهی باعث افزایش 3/16، 7/10، 5/52، 9/28 و 2/30 درصدی عملکرد دانه به ترتیب در ارقام آذر 2، ریژاو، سرداری، سیروان و هما نسبت به تیمار بدون آبیاری (دیم) گردید. کاربرد حتی یک نوبت آبیاری تکمیلی، باعث افزایش 50 درصدی عملکرد، در رقم سرداری نسبت به تیمار بدون آبیاری (دیم) شد.دانشگاه کردستانتولید و ژنتیک گیاهی2821-09131120190220Impact of irrigation water depth and lateral placement depth of subsurface drip irrigation system on yield and some morphological traits of winter wheat in Sanandajاثر عمق آب آبیاری و جایگذاری لاترال آبیاری قطرهای زیرسطحی بر عملکرد و برخی صفات مورفولوژیک گندم زمستانه در شهرستان سنندج334461014FAمنصور سعیدیدانشجوی گروه آبیاری و زهکشی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایرانپرویز فتحیگروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایرانمهدی کوچک زادهگروه آبیاری و زهکشی ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایرانJournal Article20190113Water resources limitation is the most important problem in sustainable agriculture development in Iran. The optimum use of water in agriculture is an inevitable necessity to conservation of water resources. The use of modern irrigation methods and the application of management strategies such as deficit irrigation will increase the crops yield and water productivity. The purpose of this study was to investigate the effects of different irrigation levels and depth of drip irrigation lateral placement on yield, yield components and some morphological traits of winter wheat in Sanandaj. Field experiment was conducted in 2018 as a split plot based on complete randomized block design. The main plots and sub plots of the present study were irrigation levels (60, 80, 100 and 120% water requirements) and depth of irrigation lateral placement (0, 30, 40 and 50 cm) respectively. The results showed that the effect of irrigation water depth and the depth of lateral placement were significant on the yield and yield components (p≤0.01). Maximum grain yield and biological yield of wheat were obtained with irrigation water depth equal 100 percent of water requirement and the depth of drip irrigation lateral placement equal 30 cm. Results of interaction between treatments showed that the maximum straw yield was obtained in treatment with irrigation depth equal 120 percent of water requirement and depth of lateral placement equal 40 cm.محدودیت منابع آب مهمترین مانع در گسترش کشاورزی پایدار در ایران به شمار میرود. استفاده بهینه از آب در بخش کشاورزی ضرورتی اجتنابناپذیر در جهت حفظ منابع آبی محسوب میگردد. کاربرد روشهای نوین آبیاری و استفاده از راهبردهای مدیریتی مانند کم آبیاری مایۀ افزایش عملکرد فراوردهها و بهرهوری آب میگردد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و عمق جایگذاری لاترال آبیاری قطرهای بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی صفات مورفولوژیک گندم زمستانه در سنندج بود. آزمایش مزرعهای این پژوهش در سال 1396 و بهصورت طرح کرتهای خردشده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی اجرا گردید. کرتهای اصلی و فرعی پژوهش حاضر به ترتیب دربرگیرنده سطوح آبیاری (60 و80 و100 و120 درصد نیاز آبی) و عمق جایگذاری لاترال های آبیاری (0 و30 و40 و 50 سانتیمتر) بود. برآیندها پژوهش نشان داد که اثر عمق آب آبیاری و عمق نصب لاترال بر عملکرد و اجزای عملکرد معنیدار بود (p≤0.01). بیشینه عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک محصول گندم در سطح آبیاری 100 درصد نیاز آبی و عمق جایگذاری لاترال آبیاری قطرهای زیرسطحی برابر30 سانتیمتر حاصل شد. برآیندهای مقایسه میانگین اثر متقابل فاکتورهای آزمایشی نشان داد بیشترین عملکرد کاه و کلش در تیمار با عمق آبیاری120 درصد نیاز آبی و عمق کارگزاری لاترال برابر 40 سانتیمتر به دست آمد.دانشگاه کردستانتولید و ژنتیک گیاهی2821-09131120190220Evaluation of yield and yield components of new wheat cultivars in comparison with Sardari wheatبررسی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام جدید گندم دیم در مقایسه با گندم سرداری455261015FAمحمد مجیدیسازمان جهاد کشاورزی استان کردستان، معاونت بهبود تولیدات گیاهی، مدیریت زراعت، سنندج ایرانمحمد فرید سپریسازمان جهاد کشاورزی استان کردستان، معاونت بهبود تولیدات گیاهی، مدیریت زراعت، سنندج ایرانمحمد صالح احمدیسازمان جهاد کشاورزی استان کردستان، معاونت بهبود تولیدات گیاهی، مدیریت زراعت، سنندج ایرانمحمد بهرام ن صرالله بیگیسازمان جهاد کشاورزی استان کردستان، معاونت بهبود تولیدات گیاهی، مدیریت زراعت، سنندج ایرانJournal Article20190227One of the ways to increase wheat yield is using new cultivars. In this evaluation, an experiment was conducted in a randomized complete block design with three replications in Saqhez in Kurdistan province at 2017-2018. New cultivars included Homa, Baran, Ohadi, Hashtrood, Azar 2 and cross Azar 2 (Dari 1), which were compared with Sardari variety. The results showed that Baran cultivar had the highest grain yield (2793 kg/ha) and Sardari cultivar had the lowest grain yield (803 kg/ ha). Maximum (37.33 g) and minimum (32.62 g) of 1000 seed weight belonged to Homa and Sardari cultivars, respectively. The highest plant height (121.7 cm) belonged to Cross Azar cultivar (Dari 1) and the lowest plant height (96.67 cm) belonged to Sardari cultivar. Although there was no statistically significant difference between cultivars in terms of seed number per spike, but Hashtrood cultivar had the highest value (27) of it and Ohadi cultivar had the lowest value (23) of it. Also, Maximum spike number per m2 belonged to Hashtrood cultivar.یکی از راهکارهای افزایش عملکرد گندم دیم استفاده از ارقام جدید و با پتانسیل بالا میباشد. به این منظور آزمایشی در سال زراعی 97-96 در شهرستان سقز در چارچوب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. ارقام جدید دربرگیرنده هما، باران، اوحدی، هشترود، آذر 2 و کراس آذر 2 (داری 1) بودند که با رقم سرداری مقایسه شدند. برآیندها نشان داد که رقم باران دارای بیشترین عملکرد دانه (2793 کیلوگرم در هکتار) و رقم سرداری دارای کمترین عملکرد دانه (1803 کیلوگرم در هکتار) بودند. بیشینه (33/37 گرم) و کمینه (67/32 گرم) وزن هزار دانه به ترتیب به ارقام هما و سرداری اختصاص یافت. بیشترین ارتفاع بوته به رقم کراس آذر (7/121 سانتیمتر) و کمترین آن به رقم سرداری (67/96 سانتیمتر) تعلق داشت. اگرچه اختلاف آماری معنیداری میان ارقام ازنظر تعداد دانه در سنبله وجود نداشت، بااینحال رقم هشترود دارای بیشترین تعداد دانه در سنبله (27 عدد) و رقم اوحدی دارای کمترین تعداد دانه در سنبله (عدد)23 عدد بود. ازنظر تعداد سنبله در مترمربع نیز، هشترود رقم برتر بود.دانشگاه کردستانتولید و ژنتیک گیاهی2821-09131120190220Effect of seed priming on some morphophysiological characteristics of three wheat cultivars under laboratory and greenhouse conditionsتأثیر پرایمینگ بذر روی برخی ویژگیهای مورفوفیزیولوژیک سه رقم گندم در شرایط آزمایشگاه و گلخانه536861016FAکیانوش صفریکارشناس تحقیقات کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاهیوسف سهرابیدانشگاه کردستان دانشکده کشاورزی گروه زراعت و اصلاح نباتاتعادل سی و سه مردهدانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان، سنندج، ایرانشهریار ساسانیاستادیار پژوهش، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایرانJournal Article20190307To investigate effect of seed priming treatments on some morphophysiological characteristics of three bread wheat cultivars including “Rijaw”, “Sardari” and “Karim”, an experiment was carried out as factorial, based on completely randomized designs with three replications at Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center on 2016. In this study, 40 treatments of priming and a control (without any priming) were evaluated. The results of variance analysis showed that cultivar and priming interaction on the measured traits were significant at 1% probability level in laboratory culture. In terms of greenhouse culture, the interaction between cultivars and priming on root dry weight was significant at 1% probability level, but for dry weight of shoot parts, it was significant at 5% probability level. Based on ranking of means, the highest level of germination percentage was obtained in Sardari cultivar with 100 mg/L ascorbic acid treatments. The highest dry weight of the shoot was related to Rijjaw cultivar, with salicylic acid 150 mg/L, ascorbic acid 100 mg/L, and 5.1 mg/L 24-epibrassinolide respectively. In laboratory conditions, the highest root length was related to Karim cultivar, which was obtained in priming treatment 0.5 mg/L 24-epibrassinolide. Suitable priming treatments in this study were, hormonal treatments of gibberellic acid and 24-epibrassinolide, urea treatments with concentrations of 2 and 4 g per liter, zinc sulfate at concentrations of 0.1% and 0.3%, and Ascorbic acid with 100 mg/l, osmopriming treatment including polyethylene glycol 4000 with -2.3 and -2.9 bar, 100 mM potassium chloride and hydroperimizing with distilled water was determined. Regarding the development of roots of Sardari variety by hormonal treatments, especially gibberellic acid, this treatment will be more suitable for dryland conditions.بهمنظور بررسی اثر تیمارهای پرایمینگ بذر بر برخی ویژگیهای مورفوفیزیولوژیک سه رقم گندم نان شامل ریژاو، سرداری و کریم، مطالعهای در شرایط آزمایشگاه و گلخانه در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1395 انجام شد. در این مطالعه، 40 تیمار پرایمینگ، شامل پرایمینگ هورمونی، اسموپرایمینگ، پرایمینگغذایی، هیدروپرایمینگ با آب مقطر یکبار تقطیرشده و یک تیمار شاهد بدون پرایم موردبررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد در کشت آزمایشگاهی، اثر متقابل رقم و پرایمینگ بر صفات اندازهگیری شده در سطح احتمال 1 درصد معنیدار بود. در شرایط کشت گلخانهای اثر متقابل رقم و پرایمینگ بر وزن خشک ریشه در سطح احتمال 1 درصد معنیدار گردید ولی برای وزن خشک اندام هوایی در سطح احتمال 5 درصد معنیدار بود. بر اساس رتبهبندی میانگینها، بالاترین رتبه درصد جوانهزنی در رقم سرداری همراه با تیمارهای 100 میلیگرم بر لیتر آسکوربیک اسید حاصل گردید. بیشترین وزن خشک اندام هوایی به ترتیب مربوط به رقم ریژاو همراه با تیمارهای سالیسیلیک اسید 150 میلیگرم بر لیتر، آسکوربیک اسید 100 میلیگرم بر لیتر و 5/1 میلیگرم بر لیتر 24- اپی براسینولید بود. در شرایط آزمایشگاهی، بالاترین رتبه طول ریشهچه به رقم کریم مربوط بود که در تیمار پرایمینگ 5/0 میلیگرم بر لیتر 24- اپی براسینولید حاصل گردید. تیمارهای مناسب پرایمینگ در این تحقیق بر اساس مجموع صفات اندازهگیری شده، تیمارهای هورمونی جیبرلیک اسید و 24- اپی براسینولید، تیمارهای غذایی اوره با غلظتهای 2 و 4 گرم در لیتر، سولفات روی با غلظتهای 1/0 و 3/0 درصد و آسکوربیک اسید با 100 میلیگرم بر لیتر، تیمار اسموپرایمینگ شامل پلیاتیلن گلیکول 4000 با پتانسیل 3/2- و 9/2- بار، کلرید پتاسیم 100 میلیمولار و هیدروپرایمینگ با آب مقطر یک بار تقطیرشده تعیین گردید. با توجه به توسعه ریشههای رقم سرداری توسط تیمارهای هورمونی بهویژه جیبرلیک اسید این تیمار برای شرایط کمآبی مناسبتر خواهد بود.