تعیین عوامل تاثیرگذار بر تولید سویا در استان‌های گلستان و مازندران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 دانشیار، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

3 دانشیار، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

10.22034/plant.2025.142588.1134

چکیده

سویا از قدیمی‌ترین گیاهان زراعی و یکی از منابع عمده تولید روغن و پروتئین گیاهی است که از نظر تولید روغن در سطح جهانی در رتبه نخست جای دارد. اهداف این پژوهش، بررسی منافع و عوامل تاثیرگذار بر تولید سویا طی دوره 1400-1379 در استان‌های گلستان و مازندران بوده که در سال 1402 انجام شد. به منظور تعیین عوامل موثر بر تولید محصول از تحلیل رگرسیونی و تابع تولید مناسب و جهت برآورد سودمندی تولید از شاخص نسبت فایده به هزینه استفاده شد. نتایج نشان داد به ازای یک ریال سرمایه‌گذاری در تولید سویای آبی در استان‌های گلستان و مازندران به‌ترتیب 8/1 و 34/1 ریال منفعت به همراه داشته است. طبق آزمون‌ها و شاخص‌های برازش خوبی مدل‌ها، تابع تولید تزانسندنتال در حالت بدون عرض از مبدا به عنوان تابع تولید مناسب در مناطق هدف انتخاب شد. نتایج مدل نشان داد، در استان گلستان متغیرهای توضیحی بارندگی سالانه و کودهای پتاس و فسفات به عنوان متغیرهای تاثیرگذار، تاثیر مثبت و معنی‌داری از لحاظ آماری بر تولید سویا داشته‌اند. در استان مازندران متغیرهای توضیحی بارندگی سالانه و نیروی کار دارای تاثیر مثبت و معنی‌داری بر تولید محصول داشته اند. در هردو منطقه، متغیر توضیحی بارندگی سالانه بیشترین تاثیر را بر تولید محصول داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determining of effect factors on soybean production in Golestan and Mazandaran Provinces

نویسندگان [English]

  • Zahra Taheri Mashhad Torqi 1
  • Hamed Ghaderzadeh 2
  • Hormoz Asadi 3
1 MSc. graduate, Department of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, Kurdistan University, Sanandaj, Iran
2 Associate Professor, Department of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, Kurdistan University, Sanandaj, Iran
3 Associate Professor, Seed and Plant Improvement Institute(SPII), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran,
چکیده [English]

Soybean is the oldest crops and one of the main sources of vegetable oil and protein production, which ranks first in the world in terms of oil production. The cirrent research aimed to determine of benefit and its effect factors on irrigated Soybean production during 2000-2021 in Golestan and Mazandaran provinces and carried out in 2023. In order to determining of the effective factors on crop product used regression analysis and production function estimated and to evaluate the profitability of production benefit-cost ratio creteria used. According to the results, benefit-cost ratio in Soybean production in Golestan and Mazandaran provinces was estimated 1.8 and 1.34 respectively. Based on the tests and goodness of appropriate indices of the models, the transcendental production function without intercept was selected as the appropriate production function in the target areas. The results showed that, in Golestan province, the explanatory variables of annual rainfall, potash and phosphate fertilizers have a positive and statistically significant effect as effective variables on production. In Mazandaran province, explanatory variables of annual rainfall and labor have a positive and significant effect on crop production. In both provinces, the explanatory variable of annual rainfall has had the greatest impact on crop production.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Effective factors
  • Profitability
  • Regression
  • Soybean production

مراجع

Adkins, L. C., & Carter Hill, R. (2016). Using stata for the principle of econometrics.4th edn, translated by Ahmad Sadeghi and Behrooz Hassanpour, Eslamic Azad University Publication, pp.791. (In Persian).
Amirnejad, H., Asadpour Kurdi, M., & Zahedian Tajanki, R. (2013). Factors affecting rainfed soybean production in Golestan and Mazandaran provinces. The second national conference on sustainable agriculture and natural resources. (In Persian).
Arabmazar, A. (1980). Common econometrics. Kavir Publication, pp.503. (In Persian).
Asadi, H., Mahmoudi, M., & Zare, SH. (2021). Determining profitability and the economic productivity of agricultural water in crop production. Iranian Journal of Irrigation and Drainage, 15(6), 1404-1411. DOR: 20.1001.1.20087942.1400.15.6.14.4 (In Persian).
Beromand, A., Aghkhani, M. H., & Sadrnia, H. (2015). Economic analysis of soybean production in government, private and cooperative exploitation systems: A Moghan region region case study. The third national conference on sustainable agriculture and natural resources. (In Persian).
Boussemart, J. P., & Parvulescu, R. (2019). Agriculture productivity grains and their distribution for the main EU members. IESEG working paper series 2019-EQM-07.
Erickson, D. R. (2015). Practical handbook of Soybean processing and utilization. Agricultural and biological sciences, 23(3), 528-533. https://lib.ugent.be/catalog/ebk01:3710000000470427
Food and Agricultural Organization of the United National. (2018). Guidelines for the measurement of productivity and efficiency in agriculture. publication prepared in the framework of the global strategy to improve agricultural andr Statistics.
Gujarati, D. N (2018). Basics econometrics. 3rd ed, translated by Hamid Abrishmi, Tehran University Press, pp.563. (In Persian).
Liu, M., & Li, D. (2010). An analysis of total factor productivity and influencing factors of Soybean in China. Journal of Agricultural Sciences, 2(2), 158-163. 
Ministry of Jihad Agriculture. (2024). Agricultural statistics for the crop year 2022-2023. First volume: Crop. Information and Communication Office of Economic Planning Deputy, Ministry of Agricultural Jihad. pp.126. (In Persian).
Nikakhtar, A., & Saleh, J. (2024). Increasing water productivity by using nitrogen in soybean cultivation. Journal of Water Conservation and Utilization, 9(1), 79-70. (In Persian).  
Olorumsanya, E. (2009). Economic analysis of Soybean production in Kwara State North Central Nigeria. Global Approaches to Extension Practice: A Journal of Agricultural Extension, 5(2), 45-53.
Otitoju, M.A.., Arene, C. J. (2010). Constraints and determinants of technical efficiency in medium-scale Soybean production in the analysis of Soybean production in Bemu State Nigeria. African Journal of Agricultural Research, 5(17), 2276-2280. 
Ramedani, Z., Rafiei, S. S., & Heydari, M., D. (2011). Econometric and sensitivity analysis of soybean production in Golestan province. Journal of Energy, 36 (6), 6344-6340. (In Persian).
Shahnavazi, A. (2024). An economic study of irrigated summer soybean production in Iran. Oilseed plants, 6 (1), 56-48. (In Persian).  
Singh, K. P., Prakash, V., Srinivas, K., & Srivastva, A. K. (2008). Effect of tillage management on energy-use efficiency and economics of soybean (Glycine max) based cropping systems under the rainfed conditions in North-West Himalayan Region. Soil and Tillage Research, 100(1-2), 78-82.‏ https://doi.org/10.1016/j.still.2008.04.011
Siregar, M., & Sumaryanto. (2003). Estimulating Soybean production efficiency in the irrigated area of Brantas River Basin. Indonesian Journal Agriculture Science, 4(2), 33-39. https://doi.org/10.21082/ijas.v4n2.2003.33-39

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار